Οι επετειακές εκδηλώσεις είναι συνήθως τυπικές διαδικασίες που καλείσαι να μνημονεύσεις ένα γεγονός του παρελθόντος από την ασφάλεια που σου παρέχει η χρονική απόσταση. Για όλους εμάς εδώ όμως η 25^η Γενάρη του 2015 δεν είναι απλώς μια σημαντική αλλά «αδρανής» στιγμή. Είναι το γεγονός εκείνο που άλλαξε δραματικά την πολιτική μας πορεία. Γι αυτό και δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω αποστασιοποιημένα. Θα μου συγχωρήσετε λοιπόν την ένταση και τον συναισθηματισμό.

 

Μέρος Α – Απολογισμός

Πριν δύο χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας με εντολή τη σκληρή διαπραγμάτευση. Δώσαμε στο λαό δύο υποσχέσεις – την απαλλαγή από τα μνημόνια και τη λιτότητα και την παραμονή της χώρας στο ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό και επιχειρήσαμε επί πέντε μήνες, εξαντλώντας κάθε περιθώριο. Βρεθήκαμε όμως μπροστά σε έναν συντριπτικό συσχετισμό δυνάμεων. Απέναντι μας ορθώθηκε ένα αρραγές μέτωπο– μία «μαύρη Διεθνής» του κεφαλαίου και του νεοφιλελευθερισμού –  που ήθελαν να δουν την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι μόνο ν’ αποτυγχάνει να εκπληρώσει τις προσδοκίες που της εναπόθεσε ο λαός. Αλλά και να γίνεται παράδειγμα προς αποφυγή για κάθε προοδευτική δύναμη στην Ευρώπη. Ήταν αποφασισμένοι να εμποδίσουν τον «ιό» του ΣΥΡΙΖΑ από το να εξαπλωθεί σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, έναν ΣΥΡΙΖΑ που έχει στόχο να αλλάξει αποφασιστικά τους συσχετισμούς και να θέσει στο κέντρο της πολιτικής τις ανάγκες των πολλών και όχι τα κέρδη των λίγων.

Επί πέντε μήνες κάθε πρόταση συμβιβασμού που καταθέταμε, κάθε υποχώρηση που κάναμε προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία έβρισκε τοίχο. Οι «εταίροι» μας δεν συμβιβάζονταν με τίποτα λιγότερο από την πλήρη συνθηκολόγηση μας και την αποδοχή των μνημονίων ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Εκεί βρίσκεται και το μεγαλύτερο μας λάθος. Υποτιμήσαμε τον αρνητικό συσχετισμό.

Μπροστά στο αδιέξοδο που μας έφερε η αδιαλλαξία των δανειστών, απευθυνθήκαμε στον ελληνικό λαό και του δώσαμε την ευκαιρία ν’ αποφασίσει ο ίδιος, μέσα από δημοψήφισμα, για το αν πρέπει να υπογράψουμε. Η βδομάδα του δημοψηφίσματος υπήρξε ο πιο πυκνός πολιτικά, χρόνος, της μεταπολίτευσης. Απέναντι μας εκδηλώθηκε με σφοδρότητα το σύνολο των οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων που κυβερνούσε τη χώρα για δεκαετίες και που μας οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο. Η απάντηση του λαού ωστόσο, ήταν συντριπτική. Απέρριψε το τελεσίγραφο των δανειστών. Πολύ περισσότερο όμως, φώναξε ένα βροντερό  ΌΧΙ σε όλο το εγχώριο σύστημα εξουσίας και διαπλοκής που απαιτούσε να του παραδώσουμε εκ νέου τα κλειδιά της χώρας.

Αλλά ο συσχετισμός παρέμενε συντριπτικός σε βάρος μας. Οι δανειστές δεν συγκινήθηκαν από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Οι δύο υποσχέσεις που δώσαμε στον ελληνικό λαό – η απαλλαγή από τα μνημόνια και τη λιτότητα και η παραμονή στο ευρώ και την ΕΕ αποδείχτηκαν αλληλοαποκλειόμενες. Αναγκαστήκαμε να κάνουμε έναν επώδυνο συμβιβασμό. Ν’ αποδεχτούμε ένα πρόγραμμα που δεν είναι δικό μας, για ν’ αποσοβήσουμε εξελίξεις χειρότερες για τη χώρα και την κοινωνία.

Κάποιοι τότε μας καλούσαν να πάμε σε οριστική ρήξη. Να κάνουμε ένα άλμα στο κενό, χωρίς διεθνείς συμμαχίες, χωρίς χρηματοδότηση, με την κοινωνία διχασμένη και το κράτος απέναντι μας.  Θα ήταν μία τυχοδιωκτική και καταστροφική επιλογή. Άλλοι σύντροφοι ζητούσαν να παραδώσουμε την κυβέρνηση. Αφού δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα μας, έλεγαν, ας γυρίσουμε στην αντιπολίτευση και ας αφήσουμε τους αντιπάλους μας να διαχειριστούν το μνημόνιο. Από πότε όμως η Αριστερά εγκαταλείπει τη μάχη όταν οι συνθήκες είναι αρνητικές; Τι είδους Αριστερά είναι αυτή που αφήνει τον λαό έρμαιο στα χέρια των εχθρών του για να περιφρουρήσει την ιδεολογική της καθαρότητα; Αυτή είναι η Αριστερά της εκ του ασφαλούς διαμαρτυρίας. Η Αριστερά που θυμίζει τις όμορφες ψυχές, που έκανε λόγο ο Χέγκελ, οι οποίες δεν ασχολούνται με τα εγκόσμια…

Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως έγινε πλειοψηφική δύναμη στην κοινωνία γιατί ήρθε σε ρήξη με αυτή την παράδοση. Γιατί  από δύναμη διαμαρτυρίας διεκδίκησε και έγινε δύναμη διακυβέρνησης και εξουσίας για να υπερασπιστεί τους εργαζόμενους και τον λαό. Όχι σε δέκα τέρμινα, όπως λέει το ΚΚΕ, ούτε όταν ωριμάσουν οι συνθήκες, όπως θέλουν άλλοι. Αλλά εδώ και τώρα, στις πιο δύσκολες συνθήκες, με τους πιο αρνητικούς συσχετισμούς. Οι μεγάλες ευκαιρίες δεν εμφανίζονται συχνά στην ιστορία και τα διλήμματα είναι πάντοτε συγκεκριμένα. Οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία σε συνθήκες όμως που δεν επιλέγουν οι ίδιοι. Δεν εγκαταλείψαμε τη μάχη, δεν αποσυρθήκαμε στο περιθώριο της ιστορίας για να σώσουμε τις αριστερές ψυχές μας.

Η συμφωνία που υπογράψαμε ήταν επώδυνη. Δεν ήταν όμως η συνέχεια των μνημονίων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, όπως θέλουν να την εμφανίσουν οι αντίπαλοι μας, για να περάσουν το μήνυμα πως «όλοι ίδιοι είναι». Περιέχει μέτρα δύσκολα, που είναι αντίθετα στη λογική μας και πληγώνουν την κοινωνία. Εξασφαλίζει όμως πολύ πιο ήπια προσαρμογή, με βιώσιμους στόχους. Αφήνει περιθώρια για την προστασία των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων. Θέτει επιτακτικά το θέμα του χρέους, και κυρίως, προβλέπει ένα ξεκάθαρο τέλος του προγράμματος και της επιτροπείας, το 2018. Σε συνδυασμό με το παράλληλο πρόγραμμα που καταρτίσαμε και εφαρμόζουμε, μπορέσαμε να λειάνουμε τις πιο αρνητικές πτυχές. Αντιστρέψαμε πολλές από τις ταξικές επιλογές των προκατόχων μας και θέσαμε τις βάσεις για την έξοδο της χώρας από την κρίση.

Η κατάσταση που βρήκαμε

Ποια όμως ήταν η κατάσταση όταν γίναμε κυβέρνηση δύο χρόνια πριν; Ήταν τα πράγματα τόσο ρόδινα όσο μας τα περιγράφουν η ΝΔ και τα μέσα της διαπλοκής; Μέχρι που ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ και τα «σάρωσε», υποτίθεται, όλα; Επειδή δεν έχουμε όλοι επιλεκτική μνήμη, ας θυμηθούμε κάποια νούμερα.

Το μνημόνιο Σαμαρά  – Βενιζέλου όριζε ως στόχους πλεονασμάτων 3% για το 2015, 4,5%  για το 2016, 4,5% για το 2017 και 4,2% για το 2018. Προσθετικά σε αυτά, το περιβόητο success story είχε αφήσει πίσω του ένα επιπλέον δημοσιονομικό κενό ύψους, περίπου, 2 δισ. ευρώ, που για να καλυφθεί απαιτούνταν νέα μέτρα, καθώς η κυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ δεν πέτυχε τον στόχο για 1,5% πρωτογενές πλεόνασμα το 2014. Η περιβόητη (αναιμική) ανάπτυξη το δεύτερο μισό του 2014, για την οποία περηφανεύεται ο Σαμαράς, επήλθε διότι η κυβέρνηση του σταμάτησε να εφαρμόζει το μνημόνιο και δεν πήρε κανένα μέτρο για όλη εκείνη τη χρονιά. Φορτώνοντας τα στην επερχόμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Με προφανή στόχο, φυσικά, να την υπονομεύσει και να την ακυρώσει εξ αρχής. Ήταν το γνωστό σχέδιο της «αριστερής παρένθεσης» με το οποίο βαυκαλιζόταν το επιτελείο της ΝΔ εκείνη την περίοδο.
Αντίθετα, η συμφωνία του Ιουλίου του 2015 ορίζει πολύ πιο προσιτούς (αποδείχτηκε από την εμπειρία ) δημοσιονομικούς στόχους: 0,25% για το 2015,  0,5% για το 2016, 1,75% για το 2017 και 3,5% για το 2018. Στόχοι οι οποίοι υπερκαλύφθηκαν το 2015 και το 2016, δίνοντας μεγαλύτερα περιθώρια για κοινωνικές παρεμβάσεις. Όπως η 13^η σύνταξη που δόθηκε στους χαμηλοσυνταξιούχους, πριν ένα μήνα. Αυτό σημαίνει ότι 20 δισ. ευρώ θα παραμείνουν στην πραγματική οικονομία και στην κοινωνία, μέσα σ’ αυτή την τετραετία. Αντί να τροφοδοτήσουν τα παράλογα μέτρα που θα απαιτούνταν για να εκπληρωθούν οι στόχοι της προηγούμενης συμφωνίας της ΝΔ – ΠΑΣΟΚ.

Εκεί όμως που διαφοροποιείται ριζικά η δική μας διακυβέρνηση είναι στο κοινωνικό μέτωπο. Στο κομβικό ζήτημα του «για ποιους και από ποιους». Εδώ μας χωρίζει χάος τόσο από τις προηγούμενες κυβερνήσεις όσο και από τις πολιτικές που προτείνει ο κ. Μητσοτάκης. Ας δούμε μερικά στοιχεία. Στα δύο χρόνια διακυβέρνησης μας:

• Αποτρέψαμε τις προγραμματισμένες περικοπές στην υγεία και την παιδεία, που περιγράφονταν στον προϋπολογισμό του 2014.
• Εμποδίσαμε την οριστική κατάργηση του ΕΚΑΣ, την οποία Σαμαράς και Βενιζέλος είχαν συμφωνήσει να αρχίσει να υλοποιείται από το δεύτερο εξάμηνο του 2015.
• Αποτρέψαμε την άρση προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς, η οποία από 1/1/2015 θα επέφερε κοινωνικό χάος.
• Απετράπη ο διπλασιασμός του φόρου στο ηλεκτρικό ρεύμα και στο νερό, που αποτελούσε δέσμευση της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου.
• Αποτρέψαμε το σχεδιαζόμενο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, ώστε να χρηματοδοτείται το χρέος. Καταφέραμε και βρήκαμε λύση που συνδυάζει την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και την εξασφάλιση πόρων για τα κρατικά ταμεία, πέραν του χρέους.

Παράλληλα:

• Νομοθετήθηκε η ρύθμιση των 100 δόσεων για τα χρέη προς το δημόσιο.
• Καταργήθηκε επί της ουσίας, το διαρκές αυτόφωρο και η προσωποκράτηση για εκατομμύρια οφειλέτες του δημοσίου.
• Υλοποιήθηκε σε πρώτη φάση και σήμερα πλέον διευρύνεται το πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης.
• Καταργήθηκε το απαράδεκτο «εισιτήριο» των 5 ευρώ στα νοσοκομεία.
• Εξασφαλίσθηκε η πρόσβαση στις παροχές υγείας για 2,5 εκατ. ανασφάλιστους πολίτες.
• Σε αντίθεση με την καταστροφική πενταετία 2010-2014 και τις 8.000 αποχωρήσεις, από τον Οκτώβριο του 2015 έχουν αναλάβει υπηρεσία 3.551 εργαζόμενοι στον τομέα της Υγείας. Ταυτόχρονα, έχουν ήδη κινηθεί οι διαδικασίες για την στελέχωση με επιπλέον 3.380 εργαζόμενους (γιατρούς, νοσηλευτές, λοιπό επικουρικό προσωπικό κ.ά.) τους επόμενους μήνες.
• Εξασφαλίστηκαν, επίσης, 140 εκατομμύρια από το ΕΣΠΑ για τη στελέχωση 270 δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε 65 πόλεις της χώρας.
• Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, όλα τα σχολεία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας, άνοιξαν στην ώρα τους με το απαραίτητο προσωπικό και τα αντίστοιχα συγγράμματα.
• Αυξήθηκε για πρώτη φορά στα χρόνια της κρίσης, ο προϋπολογισμός για την παιδεία στο 2,85% του ΑΕΠ. Ανατρέπεται έτσι η απαράδεκτη δέσμευση ΝΔ- ΠΑΣΟΚ, που με βάση την προηγούμενη συμφωνία θα μείωναν σχεδόν κατά 1 δισ. ευρώ τον προϋπολογισμό της εκπαίδευσης, ρίχνοντάς τον στο 1,9% του ΑΕΠ, το 2018.
• Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έγιναν φέτος 23.000 προσλήψεις αναπληρωτών (23% παραπάνω από πέρσι), ενώ στον ευαίσθητο τομέα της Ειδικής Αγωγής έγιναν περισσότερες προσλήψεις αναπληρωτών από ποτέ (50% περισσότερες σε σχέση με πέρσι).
• Μετά από 6 χρόνια γίνονται διορισμοί σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ (500 μέλη ΔΕΠ για το 2016 και άλλα τόσα μέσα στο 2017).
• Στο ιδιαίτερο πεδίο της δημοκρατίας και της διαφάνειας, ψηφίσαμε την απλή αναλογική, εξανθρωπίσαμε το σωφρονιστικό σύστημα, αξιοποιήσαμε τις λίστες φοροδιαφυγής, περάσαμε τον νόμο για την ιθαγένεια και το σύμφωνο συμβίωσης για τα ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια

Τέλος, θέλω να κάνω ιδιαίτερη μνεία στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.  Η κυβέρνηση μας βρέθηκε, από την πρώτη στιγμή, αντιμέτωπη με τις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές στην Ευρώπη, από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Χωρίς κανένα σχεδιασμό και υποδομές από τους προκατόχους μας και με ανύπαρκτη, στην αρχή τουλάχιστον, διεθνή στήριξη. Καταφέραμε όμως, παρά τα όποια λάθη, τις καθυστερήσεις και τις αστοχίες, να διαχειριστούμε με επιτυχία το πέρασμα ενός και πλέον εκατομμυρίου προσφύγων από τα σύνορα μας. Κινητοποιήσαμε τον κρατικό μηχανισμό, στήσαμε υποδομές από το μηδέν, και παρείχαμε ασφάλεια και μέσα διαβίωσης σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους.

Πολύ περισσότερο όμως, διαχειριστήκαμε την κρίση με τρόπο που ξύπνησε τα καλύτερα αντανακλαστικά στην κοινωνία. Αυτά της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού. Σε σημείο που η χώρα μας ν’ αποτελεί τη μοναδική εξαίρεση στην Ευρώπη της καταθλιπτικής ανόδου του ρατσισμού και της ακροδεξιάς. Μιας ακροδεξιάς που αξιοποίησε την προσφυγική κρίση για να εκτοξευτεί στο κέντρο της πολιτικής σκηνής. Και είναι πραγματικά πρόκληση να μας εγκαλεί τώρα για το προσφυγικό η ΝΔ, της οποίας ο πρώην αρχηγός (Σαμαράς) μιλούσε για «νηπιαγωγεία που έχουν καταληφθεί από αλλοδαπούς», ενώ στελέχη της καλούσαν ανοιχτά «να τους πνίγουμε στο Αιγαίο».

Όλα αυτά, αλλά και πολλά περισσότερα που δεν έχω τον χρόνο ν’ αναφέρω, επιβεβαιώνουν το αριστερό στίγμα της κυβέρνησης μας και αναδεικνύουν τον σταθερό προσανατολισμό, μας υπέρ των αδυνάτων. Στις πιο δύσκολες και ασφυχτικές συνθήκες, στο πιο εχθρικό εγχώριο και διεθνές περιβάλλον. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν κάναμε και λάθη ή δεν επιδείξαμε ολιγωρίες και δεν υποπέσαμε σε αστοχίες. Δεν πανηγυρίζουμε, έχουμε πλήρη συναίσθηση ότι η κατάσταση για την πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων παραμένει εξαιρετικά δύσκολη. Γνωρίζουμε ότι πολλά από αυτά που αναγκαστήκαμε να εφαρμόσουμε, στο πλαίσιο του επώδυνου συμβιβασμού με τους πιστωτές, τραυμάτισαν τη σχέση μας με σημαντικά κοινωνικά στρώματα. Δεν την ακύρωσαν όμως, και έχουμε τη δυνατότητα με τις παρεμβάσεις μας, στις νέες πιο θετικές οικονομικές συνθήκες που διανοίγονται μπροστά μας, να την αποκαταστήσουμε.

Γιατί πράγματι, η οικονομία δείχνει ισχυρά σημάδια ανάκαμψης, σε πείσμα της καταστροφολογίας της αντιπολίτευσης. Συγκεκριμένα:

• αύξηση 1,8% στο πραγματικό ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του 2016
• αύξηση 12,6% στον όγκο των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (ιδιωτικές επενδύσεις)
• αύξηση 10,2% στις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, παράγοντας πλεόνασμα στις τρέχουσες συναλλαγές για πρώτη φορά από το 1948
• αύξηση 5,1% στην ιδιωτική κατανάλωση σε ετήσια βάση σε πραγματικούς όρους οικονομίας το ίδιο διάστημα
• αύξηση 228% στις ξένες άμεσες επενδύσεις την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου από 703 εκατ. το 2015 σε 2,303 δισ. το 2016
• αύξηση της απασχόλησης κατά 232.000 άτομα από το 1ο τρίμηνο του 2015 έως το 3ο τρίμηνο του 2016, ενώ το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε αντίστοιχα κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες από 26,6% σε 22,6%.

Μέρος Β: Αναπτυξιακές παρεμβάσεις – η δράση του υπουργείου

Ας μου επιτραπεί τώρα να μιλήσω λίγο πιο συγκεκριμένα για τον σχεδιασμό και τις δράσεις του δικού μου υπουργείου. Του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Θέλω εδώ να τονίσω πως η ελληνική κρίση δεν είναι απλά μία κρίση χρέους και ελλειμμάτων. Αυτά είναι περισσότερο τα συμπτώματα, παρά οι αιτίες. Η κρίση που δοκιμάζει τη χώρα είναι μία δομική κρίση του παραγωγικού της μοντέλου. Ένα παραγωγικό μοντέλο στρεβλό, δυσκίνητο και εσωστρεφές, που αδυνατεί να αξιοποιήσει τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και να σταθεί στο νέο, πιο απαιτητικό, διεθνές περιβάλλον.

Στο υπουργείο Οικονομίας κινηθήκαμε με δύο προτεραιότητες. Αφενός μεν ν’ αντιμετωπίσουμε την κρίση αποεπένδυσης, παρέχοντας πολύτιμα κεφάλαια και σταθερή ρευστότητα στην οικονομία. Αφετέρου, να προωθήσουμε άμεσα ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο που θα διορθώνει τις μεγάλες παθογένειες της ελληνικής οικονομίας και θα  αξιοποιεί τις δυνατότητες της.

Πλέον, για πρώτη φορά, σε ρήξη με την πρακτική του παρελθόντος, όλα τα διαθέσιμα εργαλεία – οι προσκλήσεις του νέου ΕΣΠΑ, τα καθεστώτα του νέου Αναπτυξιακού Νόμου, τα σύγχρονα χρηματοοικονομικά εργαλεία που αναπτύξαμε σε συνεργασία με διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς – σχεδιάζονται και υλοποιούνται με τις ίδιες προτεραιότητες, για να υπηρετήσουν συγκεκριμένους αναπτυξιακούς στόχους. Αφενός, ενισχύονται κατά προτεραιότητα κλάδοι όπου η χώρα παρουσιάζει συγκριτικά πλεονεκτήματα.  Αφετέρου, επιδιώκεται η δημιουργία ολοκληρωμένων αλυσίδων αξίας, η δικτύωση των δραστηριοτήτων από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι τη μεταποίηση και τη διάθεση ενός προϊόντος στην εσωτερική και εξωτερική αγορά. (π.χ. βασικός μας στόχος είναι η στήριξη συνολικά του αγροδιατροφικού συστήματος, σε όλα τα στάδια. Αυτό πραγματοποιείται συμπληρωματικά τόσο μέσω του ΕΠΑΝΕΚ και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου και των χρηματοδοτικών εργαλείων που έχουμε συστήσει για την παροχή ρευστότητας στις μμε). Συνολικά, η έμφαση δίνεται σε μια δυναμική και καινοτόμο μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, στη δημιουργία σταθερών και ποιοτικών θέσεων εργασίας, που θ’ ανακόψουν τη φυγή των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό (brain drain). Στην κατεύθυνση αυτή, ιδιαίτερη σημασία αποδίδουμε στη σύζευξη της επιχειρηματικότητας με την ερευνητική δραστηριότητα στη χώρα.

ΕΣΠΑ 2007-2013

Καταφέραμε, παρά τον κακό σχεδιασμό των προκατόχων μας, να απορροφήσουμε πλήρως τους πόρους του ΕΣΠΑ 2007-2013. Αυτό σημαίνει πως το 2015-16 εισέρρευσαν στη χώρα 2,3 δις ευρώ από αιτήματα πληρωμών, 250 εκατ. περισσότερα από όσα είχαν προϋπολογιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση.

Στην Περιφέρεια Ηπείρου  έχουν ολοκληρωθεί με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2007-2013 (μόνο από το περιφερειακό επιχειρησιακό πρόγραμμα) 242 έργα και έχουν ενισχυθεί 1017 επιχειρήσεις συνολικού προϋπολογισμού 488,3 εκατ.€. Από τα έργα αυτά, τα 107 έχουν χωροθετηθεί στο Νομό Ιωαννίνων. Τα έργα αφορούν σε έργα περιβάλλοντος (οδοποιίας, αποχετευτικά, ΧΑΔΑ), ανάπτυξης ήπιων μορφών τουρισμού, ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων, σύγχρονου πολιτισμού, έργα αστικού και αγροτικού σχεδίου και έργα έρευνας και τεχνολογίας.

ΕΣΠΑ 2014-2020

Όπως το 2015 καταφέραμε να απασφαλίσουμε τη δημοσιονομική βόμβα των 6 δισ. ευρώ (που σήμαιναν οι υπερδεσμεύσεις) και εντέλει να απορροφήσουμε πλήρως τους πόρους του προηγούμενου ΕΣΠΑ,  έτσι και το 2016 κερδίσαμε το στοίχημα με την εκκίνηση του νέου ΕΣΠΑ. Η ταχεία ενεργοποίηση όλων των προγραμμάτων και κατόπιν η μεγάλη απορρόφηση πόρων ήταν αποτέλεσμα  έγκαιρου και έλλογου σχεδιασμού, σκληρής δουλειάς  και συντονισμένης προσπάθειας του υπουργείου και όλων εκείνων των φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση και υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ.

Έχει ενεργοποιηθεί πάνω από το 55% των προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ (προσκλήσεις ύψους 9,8 δισ. ευρώ), το 2017 θα είναι χρονιά σημαντικής απορρόφησης πόρων. Η απορρόφηση το 2016 έφτασε το 11,35% (1,6 δισ.  κοινοτική συνδρομή) υπερκαλύπτοντας τον αρχικό στόχο του 7%. Απορροφήσαμε πλήρως τους πόρους του ΕΣΠΑ 2007-2013.

Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν επαναπαυόμαστε.  Επιδίωξη μας είναι η ποσοτική επιτυχία στην απορρόφηση των πόρων να μεταφράζεται διαρκώς σε απτή βελτίωση της κατάστασης στην πραγματική οικονομία και στην ποιότητα ζωής των συμπολιτών μας.

Πέρα από τη στήριξη επιμέρους τομέων, προσπαθούμε να στήσουμε αλυσίδες αξίας: να συνδέσουμε την πρωτογενή παραγωγή με τη μεταποίηση και τη διάθεση των προϊόντων. Οπότε να εξασφαλίσουμε αγορές και χρήσεις για τα προϊόντα των αγροτών της χώρας μας.

Στο ΕΣΠΑ 2014-2020 ο συνολικός προϋπολογισμός του ΠΕΠ Ηπείρου ανέρχεται στο ποσό των 325,8 εκατ. € για τη χρηματοδότηση υποδομών περιβάλλοντος, εκπαίδευσης, υγείας, μεταφορών αλλά και δράσεων του κοινωνικού τομέα.

Στην Περιφέρεια Ηπείρου υλοποιούνται ήδη έργα στους παραπάνω τομείς συνολικού προϋπολογισμού 188,4 εκ. €. Ειδικά στον Νομό Ιωαννίνων υλοποιούνται ήδη 24 έργα συνολικού προϋπολογισμού 70 εκατ. €.

Επίσης μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ 2014-2020) χρηματοδοτούνται έργα άρδευσης κ.ά.

ΠΔΕ

Πέρα από το ΕΣΠΑ, ουσιαστικό ρόλο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό παίζει και το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ, που χρηματοδοτεί σημαντικά έργα και δράσεις που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν πόρους από άλλες πηγές. Δυστυχώς το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ είχε υποστεί μεγάλες περικοπές τα τελευταία χρόνια. Εμείς, ωστόσο, όπως είχαμε δεσμευτεί, το αυξήσαμε για πρώτη φορά μετά το 2010. Στα 750  εκατ. Ευρώ το 2016 (από 700 εκατ. ευρώ) και στο 1 δισ. Ευρώ το 2017, εξασφαλίζοντας ακόμα περισσότερους πόρους για την ανάπτυξη.

Για την Περιφέρεια Ηπείρου δε, η αύξηση του Εθνικού Σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά το 2016, ανήλθε στο 279,85%.

Χρηματοδοτικά Εργαλεία

Επιδιώκουμε την άμεση και ουσιαστική παροχή ρευστότητας στην οικονομία, κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους νέους επαγγελματίες που επλήγησαν βαριά από την πιστωτική ασφυξία των προηγούμενων ετών. Το στόχο αυτό υπηρετούν τα τρία νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που ενεργοποιήσαμε στο τέλος του 2016: το καινοτόμο Υπερταμείο Συνεπενδύσεων (Equity Fund of Funds), το Ταμείο Επιχειρηματικότητας ΙΙ και το «Εξοικονομώ» ΙΙ. Τα τρία ταμεία έχουν προικιστεί με πόρους 1 δισ. ευρώ και, με τη μόχλευση που θα επιτευχθεί, θα κινητοποιήσουν πάνω από 2 δισ. ευρώ στην πραγματική οικονομία.

Πιο συγκεκριμένα, μέσα από το Υπερταμείο Συνεπενδύσεων θα μπορούν, για πρώτη φορά, μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αντλούν χρηματοδότηση με τη μορφή της συμμετοχής στη μετοχική τους σύνθεση (equity capital, venture capital). Με αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα σε καινοτόμες επιχειρήσεις να εξασφαλίσουν κεφάλαια από μεγάλους εγχώριους και διεθνείς επενδυτές που δεν μπορούσαν έως τώρα να τις προσεγγίσουν λόγω του μικρού τους μεγέθους.

Τέλος, το πρώτο τρίμηνο του 2017 θα ενεργοποιηθούν ακόμη το νέο Ταμείο Υποδομών, με έμφαση στην ενεργειακή εξοικονόμηση δημόσιων και δημοτικών κτιρίων, καθώς και τουριστικών υποδομών, αλλά και το νέο Ταμείο Μικροπιστώσεων.

Έχουμε ξεκινήσει την αξιοποίηση του Σχεδίου Γιούνκερ. Έχουν υπογραφεί συμφωνίες ύψους 645 εκατ. ευρώ, με τα οποία μοχλεύουμε 1,4 δισ. ευρώ ιδιωτικούς πόρους στην πραγματική οικονομία. Στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένουμε πολλαπλάσιες συμφωνίες για νέα έργα.

Ενεργοποιήσαμε τον Ανοιχτό Καταπιστευτικό Λογαριασμό (Escrow Account) που εξασφαλίζει  στους δικαιούχους προγραμμάτων ΕΣΠΑ πρόσβαση σε ποσό ίσο με την προκαταβολή που δικαιούνται, χωρίς να απαιτείται η υποβολή εγγυητικής επιστολής.

Με τον escrow account, και αποκλειστικά για λογαριασμό των δικαιούχων ΕΣΠΑ, πιστώνεται ποσό ίσο με την προκαταβολή που δικαιούνται το οποίο αποδεσμεύεται σταδιακά για την αποπληρωμή των τιμολογίων των προμηθευτών τους.

Με αυτή τη ρύθμιση δεν απαιτείται πλέον από τους επενδυτές να προχρηματοδοτήσουν οι ίδιοι την υλοποίηση του επενδυτικού τους σχεδίου κατά το συγχρηματοδοτούμενο μέρος του. Μειώνονται έτσι ουσιαστικά οι απαιτήσεις ρευστότητας των δικαιούχων για την υλοποίηση των επενδυτικών τους σχεδίων.

Αναπτυξιακός Νόμος

• Καινοτόμος ως προς τα μέσα χρηματοδότησης.
• Ενιαίος σχεδιασμός – Συμπληρωματικότητα χρηματοδοτικών εργαλείων (ίδιοι τομείς προτεραιότητας με ΕΣΠΑ: προπάντων Τεχνολογία Πληροφορικής/Επικοινωνιών και Αγροδιατροφή που αφορά ιδιαίτερα την Ήπειρο).
• Σε αντίθεση με τους προηγούμενους αναπτυξιακούς (μερίδα του λέοντος σε λίγα σχέδια, κατά κανόνα χαμηλής τεχνολογίας), τώρα έμφαση σε καινοτομία/εξωστρέφεια, σε συνέργειες/δικτυώσεις.
• Για μεγάλες επενδύσεις: σταθερό φορολογικό πλαίσιο. Ενισχύσεις μόνο για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
• Αντιμετώπιση παθογενειών παρελθόντος – παρατάσεις – ενίσχυση επενδύσεων προηγούμενων αναπτυξιακών.
• Ενεργοποιήθηκαν ήδη τα τέσσερα πρώτα καθεστώτα (τα πιο βασικά, θα πάρουν το μεγαλύτερο μέρος):
• Ενισχύσεις μηχανολογικού εξοπλισμού
• Γενική επιχειρηματικότητα
• Νέες ανεξάρτητες ΜΜΕ
• Ενισχύσεις καινοτομικού χαρακτήρα για ΜΜΕ

Τα μέχρι στιγμής μηνύματα από την ενεργοποίηση των πρώτων καθεστώτων είναι σαφώς ενθαρρυντικά. Στον πρώτο μόνο κύκλο, δηλαδή σε διάστημα μικρότερο από τέσσερις μήνες, και για μόλις τέσσερα από τα οχτώ συνολικά καθεστώτα του Νόμου, αναμένεται να υποβληθούν περί τα 800 επενδυτικά σχέδια, με ιδιαίτερο βάρος να πέφτει στη βιομηχανία/μεταποίηση καθώς και στον πρωτογενή τομέα. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, στα τέσσερα χρόνια του προηγούμενου Αναπτυξιακού Νόμου εγκρίθηκαν συνολικά 1200 σχέδια.

Στα καθεστώτα «Γενική επιχειρηματικότητα» και «Νέες ανεξάρτητες ΜΜΕ» δόθηκε παράταση μέχρι 20/02/2017.

Σύμφωνα με τον αναθεωρημένο Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων στην  Περιφέρεια Ηπείρου ενισχύονται οι Μεγάλες επιχειρήσεις κατά 35%, οι Μεσαίες κατά 45% και οι Μικρές κατά 55%.

Το 72,4% των Δημοτικών Ενοτήτων της Περιφέρειας Ηπείρου έχουν χαρακτηριστεί ως Ειδικές Περιοχές Ενίσχυσης

Για τον Νομό Ιωαννίνων, οι Ειδικές Περιοχές Ενίσχυσης φθάνουν το 92,7% του συνόλου των Δημοτικών Ενοτήτων.

Θεσμικές παρεμβάσεις

Α) Απλοποίηση διαδικασιών σύστασης επιχείρησης – Ν.4441/2016

Ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών σύστασης και διεύρυνση των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών μιας στάσης (One Stop Shop) ώστε να μειωθεί ο αριθμός των δημόσιων υπηρεσιών στις οποίες πρέπει να απευθυνθεί μια επιχείρηση.

Κάθε ενδιαφερόμενος θα υποβάλλει ηλεκτρονικά όλα τα αναγκαία δικαιολογητικά και θα επιβεβαιώνει μέσω διαδικτύου τη σύσταση της εταιρίας του. Η συγκεκριμένη διαδικασία δε θα είναι μόνο λιγότερο χρονοβόρα, αλλά και περισσότερο προσιτή οικονομικά.

Θέσπιση δυνατότητας μετατροπής ομόρρυθμων σε ετερόρρυθμες εταιρίες. Η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτελεί πάγιο αίτημα φορέων της αγοράς και κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Β) Απλοποίηση του συστήματος αδειοδότησης των επιχειρήσεων –  Ν.4442/2016

• Μετάβαση από μια βαριά και γραφειοκρατική διαδικασία αδειοδότησης εκ των προτέρων (ex ante) σε μια απλή διαδικασία γνωστοποίησης για την έναρξη μιας οικονομικής δραστηριότητας και σε ένα σύστημα, από εκεί και πέρα, ουσιαστικών ελέγχων εκ των υστέρων (ex post), στην πραγματική λειτουργία της επιχείρησης.
• Ενώ πριν απαιτούνταν 30 μέρες κατά μέσο όρο για την έκδοση της άδειας, με τον νέο νόμο η λειτουργία της επιχείρησης θα μπορεί να αρχίζει άμεσα μετά την γνωστοποίηση των όρων. Πλέον, τα δικαιολογητικά δεν προσκομίζονται. Τα κρατά η επιχείρηση στο αρχείο της και είναι διαθέσιμα στις ελεγκτικές αρχές.
• Εφαρμογή του νέου νόμου άμεσα σε τρεις κλάδους που συνεισφέρουν αποφασιστικά στο ΑΕΠ της χώρας: βιομηχανία τροφίμων και ποτών, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, τουριστικά καταλύματα.

Άνοιγμα του νέου ΕΣΠΑ στην κοινωνία (απλοποίηση – διαφάνεια)

Το άνοιγμα του ΕΣΠΑ στην κοινωνία είναι μια διαδικασία εξόχως πολιτική! Κατοχυρώνουμε τη διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα: με την ανώνυμη και αδιάβλητη αξιολόγηση των προτάσεων, τη διάχυση της πληροφόρησης για όλα τα προγράμματα, την ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα του συστήματος. Μειώσαμε τον χρόνο και το κόστος υποβολής προτάσεων από τους επενδυτές, όπως και τον χρόνο και το κόστος αξιολόγησης τους.

2^ο Φόρουμ της Στρατηγικής της ΕΕ για την Αδριατική και το Ιόνιο (EUSAIR)

Τέλος, θέλω να κάνω ειδική μνεία στο δεύτερο Φόρουμ της Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αδριατική και το Ιόνιο (EUSAIR) της οποίας την προεδρία έχει αναλάβει η Ελλάδα από τον Ιούνιο του 2016. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών αναγνωρίζοντας τις αναπτυξιακές προκλήσεις και δυνατότητες της Περιφέρειας Ηπείρου επιλέξαμε την πόλη των Ιωαννίνων για τη διεξαγωγή του Φόρουμ, στις 10 έως 12 Μαϊου και έχουμε ξεκινήσει ήδη τις απαραίτητες προετοιμασίες για την επιτυχή διεξαγωγή του.

Μέσω του Φόρουμ αποσκοπούμε στη δικτύωση των επιχειρήσεων, των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων και των αυτοδιοικητικών φορέων των συμμετεχουσών χωρών, την καθιέρωση νέων συνεργασιών και την αναγνώριση ευκαιριών για την χρηματοδότηση και υλοποίηση έργων με μακροπεριφερειακή διάσταση.

Το 2ο Φόρουμ θα εστιάσει στο ζήτημα της Γαλάζιας Ανάπτυξης (Blue Growth), καθώς και σε εθνικά ή περιφερειακά προγράμματα και πρακτικές που θα έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για τις 8 χώρες που συμμετέχουν στη Στρατηγική.

Στο πλαίσιο του τριημέρου θα διοργανωθούν επίσης οι Υπουργικές Σύνοδοι της EUSAIR και της Πρωτοβουλίας Αδριατικής – Ιονίου (ΠΑΙ) καθώς και ένα επιχειρηματικό φόρουμ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο οποίο θα πραγματοποιηθούν  συναντήσεις μεταξύ επιχειρηματιών από τις 8 χώρες.

Όπως έγινε στην διοργάνωση του 1ου Φόρουμ στο Dubrovnik, στόχος των συναντήσεων θα είναι η διεύρυνση των επιχειρηματικών ευκαιριών των συμμετεχόντων και η ουσιαστική διευκόλυνση της διακρατικής συνεργασίας. Παράλληλα, οι συμμετέχοντες θα έχουν την δυνατότητα να συναντήσουν εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, επενδυτές καθώς και άλλους θεσμικούς φορείς.

Κλείσιμο

Πριν δύο χρόνια η Ελλάδα άλλαξε σελίδα. Οι πολίτες εμπιστεύτηκαν για πρώτη φορά την κυβέρνηση σε ένα κόμμα της Αριστεράς, τον ΣΥΡΙΖΑ. Σε συνθήκες πολύ αντίξοες και με ανελέητο πόλεμο, τόσο στο εσωτερικό, όσο και από το εξωτερικό, μπορέσαμε να κρατήσουμε τη χώρα όρθια. Δώσαμε μάχες για την στήριξη των λαϊκών στρωμάτων και  την υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων και των κατακτήσεων. Δεν τα καταφέραμε πάντα. Κάναμε και λάθη, επιδείξαμε και ολιγωρίες,  αλλά είπαμε την αλήθεια στον ελληνικό λαό. Δύο φορές ζητήσαμε την έγκριση του και μας την προσέφερε αποφασιστικά (δημοψήφισμα, εκλογές Σεπτεμβρίου 2015). Γιατί ξέρει ότι γνώμονας μας ήταν και είναι, τα συμφέροντα των πολλών και όχι τα κέρδη των λίγων.

Συνεχίζουμε την προσπάθεια με τον ίδιο ζήλο και σε πείσμα των αντιδράσεων. Θέτουμε τις βάσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας σε νέα, πιο στέρεα, θεμέλια. Δίνουμε τη μάχη για την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης και την εμβάθυνση της δημοκρατίας.

Venceremos!