Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για την παρουσία μου σήμερα εδώ και την ευκαιρία που μου δίνετε να συμβάλω στον προβληματισμό για το μέλλον της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Η Ελλάδα όπως όλοι και όλες γνωρίζετε έχει αλλάξει σελίδα. Για πρώτη φορά μετά από 10 χρόνια ύφεσης μπορούμε να συζητήσουμε για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας χωρίς τους περιορισμούς της μνημονιακής περιόδου.
Μπορούμε πλέον να κάνουμε διάλογο, να ανταλλάξουμε προτάσεις, να αντιπαρατεθούμε ακόμα για το μοντέλο ανάπτυξης που πρέπει να ακολουθήσουμε και τις προτεραιότητες που πρέπει να θέσουμε.
Και τούτο διότι έχουμε πλέον την μακροοικονομική και θεσμική αξιοπιστία αλλά και το δημοσιονομικό προφίλ για να χαράξουμε το μέλλον μας όπως θέλουμε. Πλέον είμαστε κύριοι του εαυτού μας.
Έχουμε τη δυνατότητα, αλλά και την ευθύνη, να χαράξουμε έναν αναπτυξιακό ορίζοντα που δεν θα αναπαράγει τις στρεβλώσεις και τις παθογένειες του παρελθόντος. Ένα σύγχρονο αναπτυξιακό ορίζοντα που θα αξιοποιεί τις δυνατότητες και τα πλεονεκτήματα της χώρας και των ανθρώπων της, αλλά και θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη της την κλιματική αλλαγή και τις τεχνολογικές εξελίξεις που θα καθορίσουν το μέλλον των κοινωνιών μας. Η σύγχρονη αναπτυξιακή ατζέντα που επενδύει στην απελευθέρωση των δυνατοτήτων των ανθρώπων αποτελεί κοινή πρόκληση για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, για την ενίσχυση της θέσης της ΕΕ στην παγκόσμια οικονομία.
Η Ελλάδα είναι σήμερα σε αυτή τη δημιουργική και ελπιδοφόρα θέση γιατί η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε – με σκληρή δουλειά και σεβόμενη τους κόπους του ελληνικού λαού – να πετύχει μια σειρά από στόχους που καμιά κυβέρνηση στο παρελθόν δεν μπόρεσε να πετύχει:
Αυτές οι επιτυχίες δημιουργούν έναν καθαρό διάδρομο για τα επόμενα χρόνια που απουσίαζε από την ελληνική οικονομία όλο το προηγούμενο διάστημα, αλλά και την ανάδειξη της Ελλάδας σε παράγοντα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Ωστόσο, διανύουμε μια περίοδο με πολλές προκλήσεις και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Το διεθνές περιβάλλον είναι εξαιρετικά ρευστό: επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, νέοι εμπορικοί πόλεμοι, διαρκής συμπίεση των μεσοστρωμάτων στις αναπτυγμένες οικονομίες, έντονες κλιματικές πιέσεις, ανάδυση ακραίων πολιτικών δυνάμεων, γεωπολιτική αστάθεια στη γειτονιά μας.
Στη χώρα μας πρέπει να προχωρήσουν παρεμβάσεις που θα καθιστούν το σύνολο της κοινωνίας συμμέτοχο της ανάπτυξης, θα διασφαλίζουν την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας και θα ενισχύουν τη μετάβαση σε ένα πιο «πράσινο» μοντέλο ανάπτυξης.
Χρειάζεται να κινηθούμε πιο αποφασιστικά στην υποκατάσταση των συμβατικών μορφών ενέργειας με ΑΠΕ και στη θωράκιση από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ή πιο σωστά, της κλιματικής κρίσης. Η πρόσφατη τραγωδία στη Χαλκιδική είναι ακόμη ένα καμπανάκι που πρέπει να μας κάνει να σηκώσουμε τα μανίκια και να δράσουμε άμεσα και με αποφασιστικότητα, αντί να αξιοποιούνται τέτοιες καταστροφές με μικροπολιτικό τρόπο που τελικά αφήνουν την κοινωνία και την οικονομία εκτεθειμένες και ευάλωτες.
Πρέπει να συνεχιστεί η πορεία που έχουμε ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια για τη συστηματική αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας (εσωστρέφεια, χαμηλή ενσωμάτωση τεχνολογίας και καινοτομίας, υπερβολική στήριξη στον τριτογενή τομέα κλπ). Στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική έχουμε θέσει συγκεκριμένους στόχους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα υλοποίησής τους για:
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να ολοκληρωθούν μεταρρυθμίσεις που κρύβονταν κάτω από το χαλί για δεκαετίες και δρομολογήθηκαν/υλοποιούνται τα τελευταία χρόνια:
Σε πολιτικό επίπεδο, μετά από έναν μεγάλο κύκλο που διήρκεσε 10 χρόνια, το πολιτικό σύστημα σταθεροποιείται σε έναν νέο διπολισμό.
Η νίκη της ΝΔ είναι καθαρή.
Το αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ (υψηλότερο ποσοστό/μεγαλύτερος αριθμός εδρών αξιωματικής αντιπολίτευσης εδώ και 10 χρόνια!) τον εδραιώνει ως τον αδιαφιλονίκητο πρωταγωνιστή στον προοδευτικό χώρο.
Τα πρώτα δείγματα γραφής από τη νέα Κυβέρνηση δημιουργούν ανησυχία και προβληματισμό αναφορικά με τη νοοτροπία διακυβέρνησης που θα υιοθετηθεί.
Αν και προσωπικά θα περιμένω τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ώστε να διαμορφώσω συγκεκριμένη πολιτική εκτίμηση για τη στρατηγική της νέας κυβέρνησης, ωστόσο οφείλω να σημειώσω ότι:
Εμείς – και με την κυβερνητική εμπειρία που έχουμε πλέον – θα ασκήσουμε μαχητική και υπεύθυνη αντιπολίτευση, πάντα στη βάση προγραμματικών θέσεων και με την απαραίτητη τεκμηρίωση. Μαχητική ως προς το σκέλος της αταλάντευτης υπεράσπισης των συμφερόντων της κοινωνίας και όλων όσα καταφέραμε με κόπο τα προηγούμενα χρόνια. Υπεύθυνη με την έννοια ότι οι θέσεις μας θα έρχονται σε αντιπαράθεση με την κυβέρνηση στη βάση στόχων και προτεραιοτήτων που θεωρούμε σημαντικές για την πορεία της χώρας και την ευημερία των πολιτών. Η κυβέρνηση της ΝΔ θα πρέπει να στοιχειοθετεί με επάρκεια κάθε της πρωτοβουλία. Η δική μας ισχυρή παρουσία όπως προέκυψε από το εκλογικό αποτέλεσμα δεν επιτρέπει στη ΝΔ να θεωρεί ότι έχει λάβει λευκή επιταγή από τον ελληνικό λαό. Ο ΣΥΡΙΖΑ, τέλος, θα ασκήσει ενεργητική αντιπολίτευση, καθώς σχεδιάζουμε ήδη τη λήψη πρωτοβουλιών, με τη συμμετοχή των πολιτών, για κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την οικονομία, τους θεσμούς, το περιβάλλον.
Επιτρέψτε μου μερικά σχόλια αναφορικά με τις προκλήσεις του κοινού μας ευρωπαϊκού εγχειρήματος που δοκιμάζεται τα τελευταία χρόνια.
Έχω την εκτίμηση ότι απαιτείται ένα τρίπτυχο πολιτικών πρωτοβουλιών, τόσο για τη θεσμική αναβάθμιση της ΕΕ, όσο και για τη βελτίωση της θέσης της Ευρώπης στο διεθνές προσκήνιο.
Πρώτον, απαγκίστρωση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ από τα νεοφιλελεύθερα δόγματα που οδήγησαν στη στασιμότητα, τη διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής και την ενίσχυση των φυγόκεντρων τάσεων σε μια σειρά κρατών-μελών της ΕΕ.
Δεύτερον, διαμόρφωση ενός σύγχρονου προοδευτικού οικονομικού και κοινωνικού συμβολαίου που θα προάγει τη συνεργασία και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των πολιτών της ΕΕ, ώστε να ενώνουμε δυνάμεις με στόχο τη συλλογική ευημερία, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διασφάλιση της ειρήνης.
Τρίτον, δημοκρατική εμβάθυνση και αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς, του ρατσισμού και του εθνικισμού που απειλούν το κοινό μας μέλλον και θέτουν σε αμφισβήτηση την ειρήνη και τη συνεργασία στη Γηραιά Ήπειρο που έχει υποστεί συντριπτικά χτυπήματα στο παρελθόν με τρομακτικές συνέπειες για την οικονομία και την κοινωνία.
Αυτό το τρίπτυχο προωθούμε μαζί με δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, της αριστεράς και της οικολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για τη σύγκλιση των προοδευτικών δυνάμεων πάνω σε συγκεκριμένες προγραμματικές θέσεις και στόχους για το σήμερα και το αύριο της Ευρώπης.
Είναι περισσότερο από προφανές πια ότι ζούμε σε μια περίοδο με ισχυρά μεταβατικά χαρακτηριστικά. Ταχύτατες και ριζικές αλλαγές καθιστούν την καθιερωμένη άσκηση πολιτικής παρωχημένη αν όχι προβληματική. Μακροχρόνιες τάσεις φτάνουν στα όριά τους: κλιματική αλλαγή, εξάντληση ή/και μόλυνση φυσικών πόρων, περιβαλλοντική υποβάθμιση, αγροδιατροφικές ανισορροπίες κοκ αναδιατάσσουν τον παγκόσμιο χάρτη, ενώ μέγα-φαινόμενα όπως μεγάλες οικολογικές καταστροφές, πόλεμοι και γεωπολιτικές αναταράξεις, μεταναστευτικά κύματα μεγάλης κλίμακας κοκ παροξύνονται.
Ταυτόχρονα, ένα νέο κύμα τεχνολογικών εξελίξεων αυξάνει τη συνδεσιμότητα εκθετικά, με την πληροφορία να διαχέεται σε παγκόσμιο επίπεδο με πρωτόγνωρη ταχύτητα, με μεγάλες ποσότητες δεδομένων να διαμοιράζονται ανάμεσα σε μηχανές και ανθρώπους, ενώ η κατανεμημένη παραγωγή και κατανάλωση άυλων και υλικών αγαθών αλλά και ζωτικών πόρων όπως η ενέργεια ενισχύεται.
Η θεσμική μας αρχιτεκτονική, οι δημοκρατικές μας διαδικασίες και οι διοικητικοί και επιχειρησιακοί μας μηχανισμοί πρέπει να μετεξελιχθούν και να μετασχηματιστούν ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις παραπάνω προκλήσεις και να αξιοποιήσουν τις τεράστιες δυνατότητες που αναδύονται, ώστε να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις για ολόπλευρη και συμπεριληπτική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Με βιωσιμότητα σε ένα πεπερασμένο φυσικό περιβάλλον, με ανοικτότητα σε έναν κόσμο που χρειάζεται τις δυνάμεις όλων και αλληλεγγύη όπως αρμόζει σε πλάσματα με κοινή μοίρα.
Είμαι αισιόδοξος ότι θα καταφέρουμε να επινοήσουμε εκείνες τις πολιτικές και θεσμικές δομές που θα μας επιτρέψουν να απελευθερώσουμε τις δυνάμεις των οικονομιών και των κοινωνιών μας ώστε, παρά τους κινδύνους και τα ανησυχητικά μηνύματα, να περάσουμε σε μια νέα πιο φωτεινή και ελπιδοφόρα εποχή.
Σε αυτή την προσπάθεια, άνθρωποι με διαφορετική πολιτική καταγωγή και διαφορετική θέση στην οικονομική ζωή προσπαθούμε ήδη εδώ και χρόνια να ανιχνεύσουμε αποτελεσματικές πολιτικές νοοτροπίες, φιλοσοφίες διοίκησης και οικονομικής και κοινωνικής κινητοποίησης. Για να αντιμετωπίσουμε από κοινού, παρά τις διαφορές, άμεσα προβλήματα και ανάγκες αλλά και να θέσουμε τις βάσεις για μια πιο συμπεριληπτική και βιώσιμη ανάπτυξη.
Κυρίες και Κύριοι,
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια η Ελλάδα διένυσε μια μεγάλη και δύσβατη διαδρομή. Χάρη στις προσπάθειες της κυβέρνησής μας η χώρα μας ξέφυγε από τη χρεοκοπία, τη βαθιά ύφεση και την επιτροπεία. Πλέον, η δημοσιονομική εξυγίανση είναι γεγονός, το χρέος έχει ρυθμιστεί και η οικονομία μας αναπτύσσεται σταθερά. Παράλληλα, έχουμε ανακτήσει την οικονομική μας αυτοτέλεια και η κοινωνική συνοχή έχει αποκατασταθεί.
Επιπλέον, για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική της ιστορία, η Ελλάδα απέκτησε μια ολοκληρωμένη Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική με σαφείς στόχους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Μια στρατηγική που αντιμετωπίζει συστηματικά τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας και απελευθερώνει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα.
Η κληρονομιά που αφήνουμε στη νέα κυβέρνηση είναι πολύ πιο θετική από αυτή που βρήκαμε εμείς. Είναι απαραίτητο να συνεχιστεί αυτή η πορεία και να μην γυρίσουμε πίσω στις χρεοκοπημένες λογικές του παρελθόντος: την άναρχη ανάπτυξη βασισμένη στην υποβάθμιση της εργασίας και του περιβάλλοντος. Τη διασπάθιση του δημόσιου χρήματος και την εκποίηση των δημοσίων αγαθών.
Μια τέτοια προοπτική θα μας βρει αταλάντευτά απέναντί της.
Αντίθετα, θα στηρίξουμε κάθε πρωτοβουλία που διευρύνει τις κατακτήσεις των προηγούμενων ετών και στοχεύει σε μια ανάπτυξη για όλες και όλους.
Σας ευχαριστώ.
*Η φωτογραφία του άρθρου είναι από τον Σταύρο Γιαννούλη